MÝZAH TARZLARI, KÝÞÝLÝK ÖZELLÝKLERÝ VE ÖZNEL ÝYÝ OLUÞ:
BIR MODEL DENEMESÝ

Tahsin Ýlhan
Dr. Hasan Bacanlý
Gazi Üniversitesi

Özet

Bu araþtýrmanýn amacý, mizah tarzlarýnýn öznel iyi oluþ üzerindeki rolünü bir model içerisinde açýklamaktýr. Araþtýrma, Gazi Üniversitesi, Gazi Eðitim Fakültesinde okuyan 154 erkek, 300 kýz öðrenci üzerinde gerçekleþtirilmiþtir. Bu çalýþmada veri toplamak amacýyla; Beþ Faktör Kiþilik Envanteri, Mizah Tarzlarý Ölçeði, Yaþam Doyumu Ölçeði ve Genelleþtirilmiþ Öz-Yeterlik Ölçeði kullanýlmýþtýr. Bu araþtýrmada, öncelikle mizah tarzlarýnýn rolüne iliþkin hipotez bir model önerilmiþ, daha sonra üretilen alternatif modeller arasýndan en uygun olaný tercih edilmiþtir. Tanýmlanan nihai model, yüksek düzeyde uyum katsayýlarýna sahip olmasýna karþýn mizah tarzlarýnýn model içerisinde iyi oluþu çok düþük düzeyde açýkladýðý bulunmuþtur. Diðer bir ifadeyle, mizah tarzlarý içerisinde sadece Kendini Geliþtirici Mizah öz-yeterlik yoluyla dolaylý bir þekilde iyi oluþu etkilemiþtir. Buna karþýn, öznel iyi oluþ üzerinde en fazla etkiyi kiþilik özellikleri (dýþadönüklük ve duygusal tutarsýzlýk) ve öz-yeterlik yapmaktadýr. Kiþilik özelliklerinden dýþadönüklük ve duygusal tutarsýzlýk, hem doðrudan hem de kendini geliþtirici mizah ve öz-yeterlik üzerinden dolaylý bir þekilde iyi oluþa etki etmektedir. Öz-yeterlik ise orta düzeyde ve doðrudan iyi oluþu etkilemektedir. Sýnýf düzeyinin ve cinsiyetin iyi oluþ üzerindeki etkisi ise çok düþük seviyededir.

Anahtar Sözcükler

Mizah tarzlarý, beþ faktör kiþilik, öznel iyi oluþ, öz-yeterlik