ZİHİNSEL ENGELLİ VE ENGELLİ OLMAYAN ÇOCUKLU ANNELERDE YILMAZLIK, SOSYAL DESTEK VE STRESLE BAŞA ÇIKMA BECERİLERİ

Dr. Sema Kaner
Ankara Üniversitesi
Hatice Bayraklı
Mamak Saimekadın İlköğretim Okulu

Özet

Pek çok anne-baba için engelli bir çocuğa sahip olmak oldukça travmatik bir durumdur. Bu anne-babaların bir kısmı yetersizliği olan çocuklarına uyum sağlayıp yaşama ilişkin olumlu tutum gösterebilmektedir. Diğerleri ise bu durumla iyi başa çıkamamakta, mevcut kaynakları iyi bir şekilde kullanamamakta ve yaşamlarından doyum alamayıp mutsuz olmaktadırlar. İnsanları stresli durumlara karşı dirençli kılan özelliğe yılmazlık denmektedir. Yılmazlık uyumsal bir süreçtir ve stresli olaylara karşın bireyin psikopatolojiden uzak kalmasını sağlayan bilişsel bir kapasitedir. Hem sosyal destekler hem de problem odaklı başa çıkma stratejileri bireyleri stresin zararlı etkilerine karşı korur, yılmaz tepkiler üretir ve bireylerin sağlığını olumlu yönde etkiler. Bu çalışmada, engelli çocuğu olan ve olmayan annelerin yılmazlık algıları, sosyal destek algıları, bu desteklerden hoşnut olma dereceleri ve stresle başa çıkma yolları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma grubu, 249 zihin engelli ve 232 engelli olmayan toplam 481 çocuğun annesinden oluşmaktadır. Araştırmada veriler Aile Yılmazlık Ölçeği, Yenilenmiş Anne-Baba Sosyal Destek Ölçeği ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ile toplanmıştır. Analizler her iki anne grubunda benzer sonuçlar vermiştir. Korelasyon analizlerinden elde edilen bulgular niceliksel ve niteliksel sosyal destekler, bu desteklerden hoşnut olma ile yılmazlık ve problem odaklı başa çıkma stratejileri arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğunu, buna karşın niteliksel ve niceliksel sosyal destek, yılmazlık ve duygu odaklı başa çıkma stratejileri arasında olumsuz ilişki olduğunu göstermektedir. Regresyon analizine göre yılmazlığın yordayıcıları önem sırasına göre problem odaklı başa çıkma, sosyal desteklerden hoşnut olma ve duygu odaklı başa çıkmadır.

Anahtar Sözcükler

Yılmazlık, Sosyal destek, Başa çıkma, Engelli ve engelli olmayan çocuklu anneler.